ΦΕΡΝΑΝΤΟ ΚΑΡΟΥΝΤΣΟ, Ο ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ ΤΩΝ ΚΗΠΩΝ

Ακούγοντας τον Φερνάντο Καρούντσο να μιλάει για το αγαπημένο του θέμα, τους κήπους, βυθίζεσαι σε κόσμους που είχες πιστέψει για πεθαμένους. Είναι σαν να ξυπνάς από λήθαργο έτσι που ο 53χρονος αρχιτέκτονας τοπίου από τη Μαδρίτη αναμοχλεύει διακριτικά το πάθος του για την ιδέα του κήπου: μια συμβολική κιβωτό πνευματικότητας, ισορροπίας και ευζωίας με ρίζες στην αρχαία Ελλάδα...

Οσοι παρακολούθησαν την ομιλία του στο Μέγαρο Μουσικής (στο πλαίσιο του Megaron Plus με συνδιοργανωτή το Kοινωφελές Ιδρυμα Κοινωνικού Πολιτιστικού Εργου) συνειδητοποίησαν, ίσως με κάποια έκπληξη, πώς η φιλοσοφία και η πραγματική ζωή μπορούν να χωρέσουν η μία μέσα στην άλλη χωρίς τίποτα να φαντάζει υπερβολικά πνευματικό ή υπερβολικά ρεαλιστικό.

Ναι, ο Φερνάντο Καρούντσο πριν από αρχιτέκτονας τοπίου ή κηπουρός (όπως ο ίδιος προτιμά να αυτοπροσδιορίζεται) είναι ένας φιλόσοφος. Σπούδασε φιλοσοφία στη Μαδρίτη και στη διάρκεια των σπουδών του ανακάλυψε ότι οι αρχαίοι Ελληνες χρησιμοποιούσαν τους κήπους ως τόπους συνάντησης στους οποίους διασταυρώνονται υλικοί και πνευματικοί κόσμοι όπου η επαφή με τη φύση μπορεί να δώσει τροφή στην ψυχή και στο σώμα.

Κύρια ανάγκη

Πιστεύει ότι ο κήπος είναι κύρια ανάγκη του σύγχρονου ανθρώπου, γιατί εκεί μπορεί να απομακρυνθεί από την πλημμύρα της καθημερινότητας και να ξαναβρεί τη σχέση του με τον κόσμο και τις αιώνιες αλήθειες. Μεταφέρει τη βασική του ιδέα για τον Κήπο στην Ευρώπη της Κρίσης. Για να υποστηρίξει ότι μας παρουσιάζεται μια μεγάλη ευκαιρία ώστε να επανεξετάσουμε τον τρόπο που ζούμε και πορευόμαστε.

Θεωρείται ο πιο δυνατός μορφοπλάστης τοπίου στην εποχή μας, είναι πολύ επιλεκτικός στα έργα που αναλαμβάνει (αυτήν την εποχή είναι απασχολημένος και με δύο ελληνικά projects, σε Πελοπόννησο και Τήνο) και το ενδιαφέρον του για την οικολογία (με την πιο πολιτική της έννοια ή τουλάχιστον όπως την αντιλαμβανόμαστε σήμερα) μοιάζει περιορισμένο.

Οπως μας λέει ο αρχιτέκτονας τοπίου Θωμάς Δοξιάδης, ένας από τους ανθρώπους που τον συνόδευσαν σε πολλές αθηναϊκές του διαδρομές αυτές τις δύο ημέρες που ο Καρούντσο βρέθηκε στην Ελλάδα, «είναι περισσότερο άνθρωπος των κήπων, δηλαδή των κλειστών περιοχών που αναφέρονται επί το πλείστον στον εαυτό τους ή μεταφορικά σε αφηρημένες έννοιες, παρά του τοπίου, δηλαδή του πραγματικού χώρου που περιβάλλει την περιοχή».
Tο «δίλημμα»

Ο Φερνάντο Καρούντσο είναι άνθρωπος της Μεσογείου. «Ταυτίζομαι με τη Μεσόγειο, εμείς οι άνθρωποι της Μεσογείου αισθανόμαστε συχνά παγιδευμένοι ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση. Σαν να πρέπει να πάρουμε θέση σε κάποιο δίλημμα που μας τίθεται. Αλλά η Μεσόγειος είναι πλούτος, σημείο συνάντησης, περιλαμβάνει το καλύτερο από δύο κόσμους. Η Ανατολή μάς δίνει την ευκαιρία να είμαστε πιο εσωτερικοί, να οσφραινόμαστε καλύτερα το άρωμα της ζωής. Και από την άλλη πλευρά, η Δύση είναι η πρόσβαση στον κόσμο της λογικής. Δεν είναι τυχαίο που η Μεσόγειος υπήρξε πηγή μεγάλων πολιτισμών. Ομως, σιγά σιγά χάσαμε τη μνήμη της Μεσογείου. Τον τελευταίο αιώνα ξεστρατίσαμε κάνοντας μια επικίνδυνη διάκριση ανάμεσα σε πνεύμα και ύλη».

Μια διάκριση που την «πληρώνουμε» σήμερα; «Σήμερα που η Μεσόγειος, μαζί με ολόκληρη την Ευρώπη, χάνει το έδαφος κάτω από τα πόδια της, μας παρουσιάζεται μια τεράστια ευκαιρία: να γυρίσουμε πίσω και να ανακαλύψουμε πράγματα που χάσαμε στον δρόμο. Κυρίως να ξαναβρούμε τη χαμένη μας πνευματικότητα». Και για τον Φερνάντο Καρούντσο, «ο κήπος είναι ο κατ’ εξοχήν τόπος που ο άνθρωπος ανακτά την αξιοπρέπεια και την ελευθερία του. Στον κήπο γινόμαστε τμήμα του κύκλου της ζωής».

Σήμερα, πιστεύει ο Ισπανός αρχιτέκτονας τοπίου, φεύγουμε από μια κατάσταση ευημερίας και πορευόμαστε σε κάτι διαφορετικό. Και μας καλεί να κάνουμε μια άσκηση. Να αναρωτηθούμε ποιον κήπο φέρει ο καθένας μας, μια άσκηση που θα βγάλει από μέσα μας ό,τι καλύτερο έχουμε εντός μας. «Να ανακαλύψουμε το νέο ήθος που μας οδηγεί σε μια νέα κοιλάδα της αλήθειας. Στον κήπο συντονιζόμαστε με τη φωνή της Γης, στον κήπο ανοίγει η καρδιά του ανθρώπου».

Για μια κοινωνία της ευθύνης

Ο Φερνάντο Καρούντσο είναι εναντίον των χημικών («δεν ψεκάζω εδώ και 15 χρόνια») και απόλυτα συμφιλιωμένος με την ιδέα του θανάτου ενός κήπου. «Ενας αρχαίος κήπος γνωρίζουμε ότι ανανέωνε ολοκληρωτικά τη βλάστησή του πέντε ή έξι φορές. «Ο θάνατος είναι τμήμα της δυναμικής των κήπων», υποστηρίζει. Οι κήποι του είναι υπόδειγμα γεωμετρίας και συμμετρίας. «Ως κηπουρός πιστεύω ότι ένας κήπος δεν θέλει να μιμηθεί τη φύση. Ενας κήπος αντιπροσωπεύει την ανθρώπινη ψυχή. Δείτε την ιδέα που έχουμε για τον παράδεισο. Δεν είναι το δάσος, αλλά ο κήπος. Η γεωμετρία είναι μια αρχαία, οικουμενική γλώσσα. Χωρίς τη γεωμετρία δεν μπορείς να κατανοήσεις τον κόσμο, είναι βασικός πυλώνας της φύσης».

Οι καλοσχεδιασμένοι κήποι που ονειρεύεται και σχεδιάζει ο Καρούντσο είναι πολύ μακριά από τις πιο οικολογικές προσεγγίσεις ενός πιο «αυθόρμητου» τοπίου. «Το τοπίο είναι εκεί. Δεν κάνω εγώ τίποτα. Δεν επιβάλλω κάτι. Αυτό που υπάρχει ήδη εκεί έξω το αφήνω και μπαίνει μέσα μου. Η δική μου δουλειά είναι να επιτρέψω στο τοπίο να με “κατακτήσει’’ κι εγώ στη συνέχεια να το επιστρέψω στη φύση και να το διαμορφώσω».

Με πρόσφατες τις εκλογές στη χώρα του και την πολιτική αλλαγή ζητάμε από τον Φερνάντο Καρούντσο ένα σχόλιο. «Ηταν επιβεβλημένη η μεταβολή αλλά πιστεύω ότι το θέμα είναι ευρύτερο. Αυτή η τεράστια οικονομική κρίση μάς φέρνει όλους προ των ευθυνών μας. Δυστυχώς πιστέψαμε ότι πηγαίνοντας να ψηφίσουμε κάθε τέσσερα χρόνια κάναμε το καθήκον μας ως πολίτες. Είναι η στιγμή, νομίζω, που οι κοινωνίες πρέπει να πάρουν τα ηνία. Να πάμε προς μια κοινωνία της ευθύνης. Να μειώσουμε το κράτος, να εμπιστευθεί το κράτος τους πολίτες του. Ας συμφωνήσουμε σε ένα συμβόλαιο κοινωνικής συμβίωσης και ας προχωρήσουμε χωρίς ένα τόσο μεγάλο κράτος».

Του Δημητρη Pηγοπουλου για την καθημερινή
Πηγή: kala-nea.gr