ΛΙΜΝΕΣ ΤΗΣ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ ΛΑΜΠΟΥΝ ΣΤΗ ΝΥΧΤΑ ΜΕ ΒΙΟΦΩΤΑΥΓΕΙΑ

Οι σαρωτικές πυρκαγιές που κατέστρεψαν το γύρω δάσος προκάλεσαν μια ασυνήθιστη, εντυπωσιακή παρενέργεια στις Λίμνες Γκίπσλαντ της Αυστραλίας: τα νερά άρχισαν να εκπέμπουν ένα απόκοσμο, γαλάζιο φως, λόγω ενός μικροοργανισμού που λειτουργεί όπως οι πυγολαμπίδες...

«Η βιοφωταύγεια ήταν πολύ λαμπερή, ακόμα και στο γυμνό μάτι. Ήταν σαν να παίζαμε με φωσφοριζέ μπογιά» αναφέρει στο in.gr ο Φιλ Χαρτ, ο φωτογράφος που απαθανάτισε το φαινόμενο.

Όπως εξηγεί, η ιστορία ξεκίνησε το 2006, όταν 70 αλλεπάλληλες πυρκαγιές κατέστρεψαν δέκα εκατομμύρια στρέμματα δάσους στην πολιτεία Βικτώρια. Οι βροχές που ακολούθησαν το επόμενο διάστημα παρέσυραν στις λίμνες θρεπτικά συστατικά του εδάφους, κυρίως άζωτο και φώσφορο.

Το άμεσο αποτέλεσμα ήταν να εκδηλωθεί στις Λίμνες Γκίπσλαντ ένα φαινόμενο ευτροφισμού: η εισροή θρεπτικών συστατικών οδήγησε στην εκρηκτική αύξηση του Synechococcus, ενός κυανοβακτηρίου που φωτοσυνθέτει όπως τα φυτά.

Στα τέλη του 2007, το Synechococcus είχε κάνει τα νερά καταπράσινα και απωθητικά για τους κολυμβητές (ένθετη αριστερά).

Λίγους μήνες αργότερα, το καλοκαίρι του 2008, το πράσινο χρώμα εξαφανίστηκε μυστηριωδώς από τα νερά και αντικαταστάθηκε από μια γαλάζια λάμψη στη διάρκεια της νύχτας.

«Οι επιστημονικές δειγματοληψίες και αναλύσεις επιβεβαίωσαν τα είδη μικροοργανισμών που ευθύνονταν για τη βιοφωταύγεια» αναφέρει ο Χαρτ. Οι έρευνες έδειξαν ότι επρόκειτο για το Noctiluca scintillans, έναν μικροοργανισμό που κατατάσσεται στα δινομαστιγωτά. Το λαμπερό μικρόβιο πολλαπλασιάστηκε στη λίμνη τρώγοντας τα κυανοβακτήρια Synechococcus.

Είναι σπάνια μια τέτοια συγκέντρωση μικροοργανισμών που προκαλούν βιοφωταύγεια. Το Noctiluca scintillans απαντάται συχνότερα στη θάλασσα και είναι γνωστό στην αγγλική γλώσσα ως «θαλασσινή λάμψη».

Ο μικροοργανισμός μπορεί να παράγει φως κατά βούληση ενεργοποιώντας το ένζυμο λουσιφεράση, το οποίο αντιδρά με την πρωτεΐνη λουσιφερίνη. Ο μηχανισμός αυτός είναι ίδιος με αυτόν που χρησιμοποιεί η πυγολαμπίδα.

Οι πυγολαμπίδες όμως χρησιμοποιούν τα φωτεινά μηνύματα για να επικοινωνούν μεταξύ τους, ενώ το Noctiluca scintillans φαίνεται ότι εκπέμπει φως για λόγους άμυνας: όταν ένας θηρευτής γίνει αντιληπτός λόγω της αναταραχής που προκαλεί στο νερό, το δινομαστιγωτό αρχίζει να λάμπει. Αυτό προσελκύει άλλους, μεγαλύτερους θηρευτές, οι οποίοι καταναλώνουν τους επίδοξους θηρευτές του μικροβίου και το σώζουν.

Αυτό σημαίνει ότι το φως είναι εντονότερο στα σημεία όπου το νερό κινείται -εκεί που σκάει το κύμα, σε ρυτιδώσεις της επιφάνειας, ακόμα και εκεί που παίζουν οι κολυμβητές.

«Έχω δει τη βιοφωταύγεια πολλές φορές στο παρελθόν, ποτέ όμως δεν ήταν τόσο φωτεινή όσο το καλοκαίρι του 2008/2009» αναφέρει ο Χαρτ, ο οποίος παραδίδει μαθήματα αστροφωτογραφίας στη Μελβούρνη και διδάσκει τις τεχνικές που κρύβονται πίσω από αυτές τις εντυπωσιακές εικόνες.

Για να απαθανατίσει το φαινόμενο, ο Χαρτ άφησε ανοιχτό το κλείστρο της φωτογραφικής μηχανής για διάστημα από ένα δευτερόλεπτο έως μιάμιση ώρα. Οι εικόνες με τη μεγαλύτερη έκθεση κατέγραψαν ακόμα και την κυκλική κίνηση των άστρων πάνω από τη λίμνη.

Το θεαματικό φαινόμενο ήταν όμως παροδικό. Όπως λέει ο Χαρτ, «οι Λίμνες Γκίπσλαντ βρίσκονται πλέον σε πολύ καλύτερη κατάσταση. Είχαμε έναν χρόνο σταθερών βροχών που βοήθησε να αυξηθεί η ροή νερού στις λίμνες. Η βιοφωταύγεια που απομένει είναι πια ελάχιστη».

Ο χρόνος έκθεσης για αυτή τη φωτογραφία ήταν ένα δευτερόλεπτο. Η λάμψη ήταν έντονη ακόμα και στο γυμνό μάτι (Πηγή: PhilHart.com) Πηγή: in.gr