ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: ΞΕΔΙΑΛΥΝΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΜΥΘΟΥΣ

Ο όρος «κατάθλιψη» στην εποχή μας ίσως είναι από τις λέξεις που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν συνήθως μια δυσάρεστη συναισθηματική διάθεση. Στην πρόσφατη παρουσίαση που έγινε τον περασμένο Ιούνιο στο πλαίσιο της «Εβδομάδας Κατάθλιψης» στη Σκωτία, μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε πως «η ιδέα ότι κατάθλιψη σημαίνει απλώς νιώθω δυστυχία είναι ένας από τους κύριους μύθους που περιβάλλουν αυτή την ασθένεια»...

* Ποιοι, λοιπόν, φαίνεται να είναι οι βασικοί μύθοι για την κατάθλιψη;

1. Η άσχημη διάθεση σημαίνει ότι έχεις κατάθλιψη. Ολες οι μέρες δεν είναι ίδιες. Το να έχεις κάποιες φορές πεσμένη διάθεση, το να μην έχεις τα «κέφια σου» ή το να αισθάνεσαι δυστυχισμένος/η δεν σημαίνει ότι έχεις κατάθλιψη. Τα συναισθήματα και η διάθεση δεν είναι στατικά αλλά ρευστά και εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες. Ολα τα συναισθήματα, τόσο τα θετικά όσο και τα δυσάρεστα, μπορούν να είναι εξίσου αξιόλογα, σημαντικά ή ασήμαντα.

Οπως συμβαίνει με τα χρώματα, έτσι και τα συναισθήματα συνθέτουν μια πλούσια ποικιλία συνδυασμών και αποχρώσεων, ώστε να μπορείς να βιώσεις με πληρότητα τις εμπειρίες της ζωής, εφόσον το θέλεις. Στην εποχή μας φαίνεται να υπάρχει η τάση τα δυσάρεστα συναισθήματα να μην είναι τόσο εύκολα αποδεκτά, ενώ τα θετικά να γίνονται αυτοσκοπός, συχνά πιεστικός.

Ενα τέτοιο σκεπτικό μπορεί από μόνο του να δημιουργήσει περισσότερες δυσκολίες στους ανθρώπους και στις σχέσεις τους. Οι άνθρωποι που πάσχουν από κατάθλιψη συνήθως ομολογούν ότι δεν αισθάνονται μόνο δυστυχισμένοι αλλά πιστεύουν για τον εαυτό τους ότι «εγώ φταίω για όλα και με τίποτα αυτό δεν μπορεί να αλλάξει». Με άλλα λόγια, το να έχεις κατάθλιψη είναι σαν να χάνεις σε υπερβολικό βαθμό την αισιοδοξία σου για το μέλλον. Η αντίληψη ότι η κατάθλιψη σημαίνει απλώς «νιώθω δυστυχία» είναι ένας από τους κύριους μύθους της ασθένειας.

2. Ολες οι καταθλίψεις είναι ίδιες. Αυτό δεν ισχύει, καθώς οι καταθλίψεις μπορούν να έρθουν σε πολλά και διαφορετικά σχήματα και μεγέθη -βραχεία, επαναλαμβανόμενα, καμουφλαρισμένα κ.τ.λ. Κάποιες φορές η κατάθλιψη μπορεί να έχει προκληθεί από ένα συμβάν, πριν ή ύστερα από μια μεγάλη ή σημαντική για σένα αλλαγή ή απώλεια, και άλλες από βιολογικούς παράγοντες. Τα καταθλιπτικά συμπτώματα μπορεί να είναι παρόμοια σε πολλούς ανθρώπους, ωστόσο η εμπειρία τού πώς ο καθένας τα βιώνει είναι διαφορετική.

3. Η κατάθλιψη είναι ακόμα μια ασθένεια, π.χ. σαν τις καρδιολογικές παθήσεις. Οταν σου λένε ότι «η κατάθλιψη οφείλεται πάντα και μόνο στην κακή βιοχημεία του εγκεφάλου σου» τότε θα μπορούσες να πεις «ναι, αλλά μήπως η κακή βιοχημεία του εγκεφάλου μου οφείλεται στην κατάθλιψη;». Με άλλα λόγια, το να βρει κανείς μία και μόνο αιτία για το τι προκαλεί την κατάθλιψη είναι μάλλον μάταιο. Οπως και άλλα πράγματα στη ζωή, έτσι και η κατάθλιψη μπορεί να είναι μια πολυπαραγοντική κατάσταση. Ωστόσο, σε αντίθεση με την καρδιακή προσβολή, η οποία δεν μπορεί να προληφθεί με ψυχολογικές θεραπείες, στην περίπτωση της κατάθλιψης υπάρχουν πια πολλά δεδομένα που δείχνουν ότι οι ψυχολογικές θεραπείες μπορούν να αλλάξουν την κατάθλιψη που αισθάνεσαι.

4. Η κατάθλιψη δεν είναι τίποτα παραπάνω από λανθασμένος τρόπος σκέψης. Ούτε κι αυτή η αντίληψη φαίνεται να ισχύει από μόνη της. Οπως και η θετική σκέψη δεν μπορεί από μόνη της να βοηθήσει -διαφορετικά δεν θα υπήρχαν προβλήματα- έτσι και οι αρνητικές σκέψεις από μόνες τους δεν προκαλούν κατάθλιψη. Αρκετές φορές οι καταθλίψεις έχουν να κάνουν με την εμπειρία μιας μεγάλης απώλειας ή απόρριψης -που μπορεί να συνέβη ακόμη και χρόνια πριν.

5. Η κατάθλιψη είναι μια φτηνή δικαιολογία. Ισως κάποιες φορές να είναι. Ωστόσο, η ψυχολόγος Dorothy Rowe είπε κάποτε: «Στην κλίμακα του ανθρώπινου πόνου η εμπειρία της κατάθλιψης είναι μία από τις πιο δύσκολες. Με την κατάθλιψη κλείνεσαι σε μια φυλακή που ακόμα και η αγάπη είναι κάποιες φορές δύσκολο να τη διαπεράσει».

6. Τα αντικαταθλιπτικά μπορούν να θεραπεύσουν την κατάθλιψη. Τα αντικαταθλιπτικά, όπως και το αλκοόλ, μπορούν να αναισθητοποιήσουν για λίγο τα συναισθήματά σου. Αλλά πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι τα αντικαταθλιπτικά δεν είναι αποτελεσματικά, τουλάχιστον για το ένα τρίτο των ασθενών. Αν δεν αντιμετωπίσεις τα προβλήματά σου και η κατάσταση γίνει ιδιαίτερα δύσκολη, τότε η χρήση αντικαταθλιπτικών μπορεί να κριθεί απαραίτητη.

7. Η Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία μπορεί να θεραπεύσει την κατάθλιψη. Δεν υπάρχει «πανάκεια», δηλαδή ένας ιδανικός τρόπος που μπορεί να θεραπεύσει την κατάθλιψη, όπως δεν υπάρχει «πανάκεια» (δηλαδή θεραπεία) για την ίδια τη ζωή -δηλαδή για τις αντιξοότητες και τις δυσκολίες που συναντάμε ζώντας. Η Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά εκείνους τους ασθενείς (περίπου 40%) που είναι κατάλληλοι γι’ αυτού του είδους τη θεραπευτική προσέγγιση. Αλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις -ή συνδυασμός τους- μπορεί να είναι εξίσου αποτελεσματικές ανάλογα με τις ανάγκες του ατόμου.

8. Οι καταθλίψεις θα σε κατακτήσουν αν τους παραδοθείς. Αυτή η αντίληψη ακούγεται αρκετά μαχητική, ωστόσο κάποιες φορές μπορεί να συνδυάζεται με μη ρεαλιστικές, κατά τη γνώμη μου, πεποιθήσεις, όπως για παράδειγμα ότι στη ζωή «πρέπει να είσαι συνέχεια και πάντα δυνατός/ή» ή «ότι δεν λυγίζεις ποτέ μπροστά στις δυσκολίες». Κάποιες φορές η ζωή μπορεί να φέρει δυσκολίες που να είναι μεγαλύτερες από τις δυνάμεις μας. Ομως, αν π.χ. παραμελείς εσκεμμένα να τρέφεσαι, να ασκείσαι και να κοιμάσαι κανονικά, τότε μπορεί να ανοίξεις τις πόρτες στην κατάθλιψη. Για ποιο λόγο θα πρέπει να αισθάνεσαι καλά, αν δεν αισθάνεσαι καλά; Το να παραμελείς, όμως, τις βασικές σου ανάγκες θα κάνει ακόμη δυσκολότερο το να αντιμετωπίσεις την κατάσταση. Με άλλα λόγια, χρειάζεται να βοηθήσεις τη Φύση για να σε βοηθήσει και αυτή.

9. Οι καταθλίψεις δεν μπορούν να σε διδάξουν τίποτα. Ομολογίες ανθρώπων που έχουν βιώσει και έχουν βγει από κατάθλιψη δείχνουν μάλλον το αντίθετο. Μερικές φορές είναι πιο δύσκολο να ανακάμψει κάποιος/α από κατάθλιψη αν δεν καταλάβει ή αν δεν διατίθεται να εξερευνήσει τι έχει αυτή η κατάσταση να του/της «πει» και τι έχει ίσως να μάθει απ’ αυτήν. Κάποιες φορές για παράδειγμα, η κατάθλιψη έρχεται να σου πει να τερματίσεις μια κακή δουλειά, έναν κακό γάμο ή σχέση κ.τ.λ. Ή, με άλλα λόγια, έρχεται να αναταράξει όλο σου το λειτουργικό σύστημα μέχρι να αρχίσεις να δίνεις ουσιαστική προσοχή σε μια αλλαγή που πιθανόν χρειάζεται.

* Τι μπορώ να κάνω;

Το να μιλήσεις σε έναν/μία σύμβουλο ή ψυχοθεραπευτή/τρια μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση της κατάθλιψης. Σήμερα υπάρχει ευρεία ποικιλία θεραπευτικών προσεγγίσεων που είναι διαθέσιμες, με ιδιαίτερα ικανοποιητικά αποτελέσματα. Πηγή: otherside.gr