ΤΑ ΑΘΑΝΑΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΗΣ ΕΝΡΙΕΤΑΣ
Εργαστήρια σε όλο τον κόσμο κάνουν πειράματα χρησιμοποιώντας εκατομμύρια τόνους αθάνατων κυττάρων, όλα εκ των οποίων προήλθαν από το δείγμα ιστού μιας μαύρης καπνεργάτριας στην Αμερική. Η Ενριέτα Λακς μπορεί να μας είναι άγνωστη, όμως είναι η πιο σημαντική γυναίκα στην ιστορία της σύγχρονης Ιατρικής...
Τα καρκινικά κύτταρα της Λακς ακόμα και πριν την οδηγήσουν στον θάνατο από καρκίνο της μήτρας το 1951, ήταν σαν είχαν μια ζωή από μόνα τους. Ελήφθησαν κατά τη διάρκεια βιοψίας και οι επιστήμονες τούς έδωσαν το όνομα ΗeLa από τα αρχικά του ονόματος και του επιθέτου της γυναίκας που ήταν απόγονος σκλάβων. Άρχισαν να αναπαράγονται μόνα τους σε ένα εργαστήριο του νοσοκομείου Τζονς Χόπκινς- τα πρώτα ανθρώπινα κύτταρα που έκαναν κάτι τέτοιο.
Τα ΗeLa απέκτησαν φήμη στον κόσμο της βιολογίας και στέλνονταν σε ερευνητικά εργαστήρια σε όλο τον κόσμο. Εν τω μεταξύ η 31χρονη Ενριέτα πρόλαβε να φροντίσει τα 5 παιδιά της και να υποβληθεί σε ακτινοβολίες στην αίθουσα του νοσοκομείου που ήταν αποκλειστικά για «έγχρωμους».
Τα κύτταρα της γυναίκας, που δεν σταμάτησαν να πολλαπλασιάζονται, έχουν συμβάλει σημαντικά στην πρόοδο της μελέτης των ιών και της βιοτεχνολογίας, βοηθώντας ουσιαστικά οποιονδήποτε έχει πάρει ένα χάπι ισχυρότερο από ασπιρίνη. Οι επιστήμονες έχουν χρησιμοποιήσει περίπου 50 τόνους των κυττάρων αυτών, τα οποία μπορούν να παραγγείλουν τηλεφωνικά.
Τα ΗeLa έχουν βοηθήσει την επαγγελματική άνοδο χιλιάδων επιστημόνων και έχουν χρησιμοποιηθεί σε περισσότερες από 60.000 έρευνες- τουλάχιστον 10 εξ αυτών δημοσιοποιούνται καθημερινά- αποκαλύπτοντας μυστικά για θέματα από τη γήρανση και τον καρκίνο έως την αναπαραγωγή των κουνουπιών και την επίδραση που έχει στα κύτταρα η δουλειά σε υπονόμους.
Τα κύτταρα ΗeLa είναι τόσο εύρωστα ώστε εάν κάποιο από αυτά μπει σε πιατάκι καλλιέργειας, το καταλαμβάνει όλο. Δεν απεφεύχθησαν μάλιστα και τα σκάνδαλα: το 1966 έγινε γνωστό ότι τα ΗeLa μόλυναν εκατοντάδες άλλα κύτταρα, καταστρέφοντας έρευνες σε πολλά μέρη του πλανήτη. Το 1973, όταν τα παιδιά της Ενριέτας Λακς έμαθαν έκπληκτα ότι τα κύτταρα της μητέρας τους είναι ακόμα ζωντανά, τα ΗeLa είχαν ήδη σταλεί στο Διάστημα.
Η διασημότητα. Στη διάρκεια των 8 μηνών κατά τους οποίους η Ενριέτα έδινε τη μάχη με τον καρκίνο, τα ΗeLa είχαν ήδη γίνει τόσο διάσημα ώστε όπως είπε χαρακτηριστικά μια ιατροδικαστής, «μόνο όταν στη διάρκεια της νεκροψίας είδα τη Λακς ξαπλωμένη στο εργαστήριο, συνειδητοποίησα ότι αυτά τα κύτταρα προέρχονταν από μια γυναίκα που μέχρι πριν από λίγο ήταν ζωντανή». Τα καρκινικά κύτταρα της Ενριέτας ήταν εντελώς διαφορετικά από όλα τα άλλα. Δεν σταματούσαν να αναπτύσσονται.
Μισόν αιώνα μετά την αφαίρεσή τους παραμένουν μια ανεξάντλητη πηγή ζωντανών κυττάρων που χρησιμοποιούνται σε δοκιμές, ένα ανεκτίμητο εργαλείο για την ιατρική έρευνα. Στα κύτταρα της Ενριέτας Λακς έγιναν οι δοκιμές για την ανάπτυξη εμβολίου για την πολιομυελίτιδα ενώ συνέβαλαν σε πολλές σημαντικές ανακαλύψεις για τον καρκίνο, για την καταγραφή του ανθρώπινου γονιδιώματος και τη μελέτη ασθενειών όπως η λευχαιμία και το ΑΙDS.
Τα παιδιά της δεν έχουν καν ιατρική περίθαλψη
Η περίεργη αυτή ιστορία ήρθε και πάλι στο φως της δημοσιότητας με αφορμή την πρόσφατη έκδοση του βιβλίου «Η αθάνατη ζωή της Ενριέτα Λακς» που έγραψε η Ρεμπέκα Σκλουτ. Σε αυτό αναφέρει με λεπτομέρειες το φτωχικό σκηνικό στο οποίο ζει ακόμα και σήμερα η οικογένειά της στη Βαλτιμόρη, σε ένα σπίτι όπου η μοναδική φορά που λευκοί καλούν στο τηλέφωνο είναι για κάτι σχετικό με τα κύτταρα ΗeLa...
Ορισμένοι συγγενείς πιστεύουν ότι τους έχουν κοροϊδέψει είτε το νοσοκομείο (αν και ποτέ δεν πούλησε κύτταρα) είτε κάποιοι γιατροί που κέρδισαν πολλά. Πιστεύουν επίσης, και μάλλον έχουν δίκιο, ότι δημοσιογράφοι και ερευνητές παραβίασαν κάθε έννοια ιδιωτικής ζωής δημοσιεύοντας από τους ιατρικούς φακέλους της Ενριέτας έως τις αναλύσεις DΝΑ άλλων μελών της οικογένειας.
Οι απόγονοι. Όπως λέει η κόρη της, Ντέμπορα: «Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορώ να θυμώσω με την επιστήμη, επειδή βοηθά κόσμο να ζήσει. Κι εγώ θα είχα προβλήματα εάν τα κύτταρα της μητέρας μου δεν ήταν τόσο σημαντικά». Οι απόγονοι της Λακς πάντως δεν έχουν πάρει ούτε σεντ για όλα αυτά τα τρισεκατομμύρια κύτταρα που χρησιμοποιούνται σε όλο τον κόσμο, παρά το ότι το 2001, για παράδειγμα, μια φιάλη με κύτταρα ΗeLa επωλείτο προς 150 ευρώ. «Εάν η μητέρα μας είναι τόσο σημαντική για την επιστήμη, γιατί εμείς δεν έχουμε καμία ιατροφαρμακευτική περίθαλψη;» αναρωτιούνται.
Το 2001, ο Αυστριακός ερευνητής στο Τζονς Χόπκινς, Κριστόφ Λενγκάουερ, προσκάλεσε την οικογένεια της Ενριέτας στο εργαστήριο. Όταν η Ντέμπορα και ο αδελφός της έφθασαν, τους οδήγησε στο υπόγειο όπου είδαν στους δοκιμαστικούς σωλήνες κύτταρα της μητέρας τους ενώ παρακολούθησαν στο μικροσκόπιο κυτταρική διαίρεση. «Είσαι διάσημη», μουρμούρισε εκείνη την ώρα η Ντέμπορα, «απλά κανείς δεν το γνωρίζει». Πηγή: http://www.tanea.gr
