ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΦΛΩΡΙΝΗΣ: «ΕΙΔΩΛΟΛΑΤΡΙΚΟ ΕΘΙΜΟ ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ»

«Ειδωλολατρικό έθιμο» χαρακτηρίζει το καρναβάλι ο μητροπολίτης Φλωρίνης Πρεσπών και Εορδαίας Θεόκλητος και με εγκύκλιο που εξέδωσε, προτρέπει τους πιστούς να μην συμμετάσχουν «σε καμία καρναβαλική εκδήλωση»...

«Τα καρναβάλια, όπως όλοι καλά γνωρίζουμε, είναι έθιμα ειδωλολατρικά, τα οποία η Εκκλησία μας πολλές φορές τα έχει καταδικάσει. Είναι κατάλοιπα των αρχαίων οργιαστικών τελετών που γίνονταν προς τιμήν του Διονύσου και του Βάκχου, αλλά και άλλων Ρωμαϊκών θεοτήτων. Αποτελούν δε κατάπτωση της ανθρώπινης προσωπικότητος (...).

Αυτά αναφέρει σε πρόσφατη εγκύκλιό του ο μητροπολίτης Φλωρίνης Πρεσπών και Εορδαίας Θεόκλητος προτρέποντας ταυτόχρονα τους πιστούς της περιοχής να μην συμμετάσχουν «σε καμία καρναβαλική εκδήλωση», τους γονείς «να αποτρέψουν τα παιδιά από τα μασκαρέματα» και τους δασκάλους «να μην συναινέσουν στη δημιουργία αποκριάτικων εορτών στα σχολεία».

Ο κ. Θεόκλητος δεν είναι ο μοναδικός «ιεράρχης» που φέτος «αφόρισε» τις καρναβαλικές εκδηλώσεις. Παρόμοιες απόψεις διατυπώνει ο μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως Άνθιμος. Στα τέλη Ιανουαρίου σε δηλώσεις που έκανε σε τοπικό τηλεοπτικό σταθμό, σχολιάζοντας τη διοργάνωση καρναβαλικών εκδηλώσεων στην Αλεξανδρούπολη, είπε μεταξύ άλλων ότι λυπάται και διαμαρτύρεται που τώρα κάποιοι θέλουν να κάνουν θεσμό στην πόλη «μία τέτοια παρωδία, μία τέτοια γελοιότητα» (σ.σ. εννοεί τις καρναβαλικές εκδηλώσεις).

Οι ειδικοί της λαογραφίας πάντως δεν συμμερίζονται τις αφοριστικές απόψεις των μητροπολιτών για τις γιορτές της αποκριάς και του καρναβαλιού. Μιλώντας στα «ΝΕΑ» η διευθύντρια του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών Καίτη Καμηλάκη - Πολυμέρου αναφέρει πως οι εκδηλώσεις αυτές αποτελούν πλέον μέρος της ελληνικής παράδοσης τονίζοντας ότι σήμερα έχουν καθαρά χαρακτήρα διασκέδασης, «είναι κοινωνικού χαρακτήρα γιορτές»· έχουν χάσει δηλαδή την σημασία που μπορεί να είχαν στην αρχαιότητα ή μεταγενέστερα. «Τα αποκριάτικα μαγικοθρησκευτικά δρώμενα και οι μαντικές τελετουργίες, έχουν χάσει την αρχική τους σημασία και όπου γίνονται ή αναβιώνουν έχουν καθαρά διασκεδαστικό χαρακτήρα. Ο γονιμικός και ευετηρικός στόχος που αποτελούσε για τους αγροτικούς πληθυσμούς του παρελθόντος τον κύριο λόγο των μαγικοθρησκευτικών δρωμένων έχει παραχωρήσει τη θέση του στην κοινωνική σάτιρα και την ευωχία, κύρια χαρακτηριστικά του σύγχρονου αστικού πλέον καρναβαλιού. Σε πολλά νησιά η μορφή του σατιρικού θεατρικού δρωμένου ήταν συνηθισμένη ήδη από τον 19ο αιώνα».

Πανάρχαια έθιμα που ενσωματώθηκαν στο χριστιανικό εορτολόγιο

Επιπλέον, η διευθύντρια του Κέντρου Λαογραφίας σημειώνει πως μέσα στο χριστιανικό εορτολόγιο οι αγροτοποιμενικοί πληθυσμοί διατήρησαν πανάρχαια έθιμα που συνδέονται με τον φυσικό κόσμο και τις αντιλήψεις τους γι’ αυτόν, την γονιμότητα, τη ζωή και το θάνατο και η Εκκλησία τα ενέταξε στη νέα φιλοσοφία ντύνοντάς τους με νέους συμβολισμούς.

Όσο για την άποψη ιεραρχών που λένε ότι οι αποκριάτικες γιορτές και μεταμφιέσεις αποτελούν ένα κάλεσμα του... διαβόλου η κ. Καμηλάκη λέει πως «οι ίδιοι άνθρωποι που συμμετέχουν σε καρναβαλικές εκδηλώσεις μπορεί να συμμετέχουν και σε χριστιανικές τελετές. Να κάνουν τάματα και επικλήσεις στους Αγίους. Η συμμετοχή τους στις εκδηλώσεις της αποκριάς δεν έχει καμία σχέση με την ευλάβεια».

Από την πλευρά του ο δρ Θεολογίας Αλέξανδρος Καριώτογλου – διδάσκει στο Παιδαγωγικό Τµήµα Δηµοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας - αναφέρει ότι οι καρναβαλικές και αποκριάτικες εκδηλώσεις έχουν παραμείνει μέσα στον λαό σαν μία περίοδο χαλάρωσης «σαν ένα ξέσπασμα που έχει ο άνθρωπος πριν μπει σε μία περίοδο αυστηρού ήθους και διατροφής που είναι η περίοδος της Σαρακοστής και η Νηστείας».

Δίνει μήνυμα ο καρνάβαλος

Ο κ. Καριώτογλου προσθέτει επίσης ότι οι καρναβαλικές εκδηλώσεις και ο καρνάβαλος έχουν μήνυμα να δώσουν και προσφέρουν στον άνθρωπο μία ευκαιρία να στοχαστεί. «Είναι μία άποψη που είχε διατυπώσει σε ομιλία του στον μητροπολιτικό ναό της Αθήνας το 1970 ο μητροπολίτης Χαλκηδόνος Μελίτων». Είχε πει μεταξύ άλλων: Να τον προσέξετε εφέτος τον Καρνάβαλο με σεβασμό και βαθύ στοχασμό. Είναι πανάρχαιο το φαινόμενο και είναι φαινόμενο βαθύτατου και αγχώδους αιτήματος της ψυχής του άνθρωπου, να λυτρωθεί από την καθημερινή του υποκρισία με μίαν έκφρασιν ανωνύμου, διονυσιακής νέας υποκρισίας. Είναι τραγική μορφή. Ζητεί να λυτρωθεί από την υποκρισίαν υποκρινόμενος. Ζητεί να καταλύσει όλες τις ποικίλες προσωπίδες, πού φορεί κάθε μέρα με μία νέα, την πιο απίθανη. Ζητεί να εκκενώσει ό,τι υπάρχει απωθημένο μέσα στο υποσυνείδητό του και να ελευθερωθεί, αλλά ελευθερία δεν υπάρχει, η τραγωδία του Καρνάβαλου παραμένει άλυτη. Το βαθύτατο αίτημά του είναι να μεταμορφωθεί.

Εδώ, λοιπόν, είναι η θέσις της Εκκλησίας, κοντά στον Καρνάβαλο. Σ' αυτόν πού ζητεί μεταμόρφωση, το κεντρικό κήρυγμα της Ορθοδοξίας. Τη μεταμόρφωση. Να μη τον καταδικάσουμε, λοιπόν, τον Καρνάβαλο, αλλά να σταθούμε και κάτω από την προσωπίδα του να ακούσωμε την αγωνία του, την έκκλησή του και το δάκρυ του".

«Είναι σημαντικό λοιπόν που ένας ιεράρχης έχει πει ότι ο καρνάβαλος έχει κι αυτό το βαθύτερο νόημα να μας δώσει. Υπάρχουν ιεράρχες που το καταννοούν αυτό και έτσι αυτήν την περίοδο σιωπούν. Και την ίδια στιγμή υπάρχουν και άλλοι που μένουν μόνο στην επιφάνεια των καρναβαλικών εκδηλώσεων και σπεύδουν να τις καταδικάσουν» λέει ο κ.Καριώτγλου. Και συμπληρώνει: «Το θέμα είναι βέβαια αν δίνεται στον καθένα η δυνατότητα να στοχαστεί ή μένει μόνο στο ξεφάντωμα» σημειώνει ο κ. Καριώτογλου.

Αρχαίες γιορτές με χαρακτήρα γιορτής

-Δρώμενο του Καλόγερου στη Θράκη (Καθαρή Δευτέρα): Η τελετή στην αρχαιότητα απέβλεπε στην καλή σοδειά. Ομάδα μεταμφιεσμένων με επικεφαλής τον καλόγερο επισκέπτονται τα σπίτα του χωριού και την πλατεία. Πραγματοποιείται εικονικό όργωμα που υποδηλώνει την γονιμοποίηση της τροφοδότρας γης για την καλή σοδειά.

-Κουδουνάτοι (έθιμο σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, την Κυριακή της Τυρινής): Άνθρωποι μεταμφιεσμένοι σε ζώα που φορούν ποιμενικά κουδούνια. Με την πάροδο των χρόνων η συμμετοχή στο έθιμο ειδικά σε νησιωτικές και απομονωμένες περιοχές ήταν μία ευκαιρία για κοινωνική επαφή.

-Γενίτσαροι και Μπούλες (έθιμο στη Νάουσα): έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα. Τότε πραγματοποιούνταν τελετές για την υποδοχή της Άνοιξης και προς τιμήν του θεού Διονύσου. Σήμερα είναι από τα πιο γνωστά αποκριάτικα της Ελλάδας. Αποτελεί πόλο έλξης για του επισκέπτες. Πηγή: tanea.gr